کد مطلب:28429 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:135

زمان نبرد












برخی از مورّخان نوشته اند كه جنگ جمل در جمادی اوّل[1] سال 36 هجری اتّفاق افتاد، در حالی كه برخی دیگر تأكید كرده اند كه در جمادی ثانی[2] همان سال اتّفاق افتاد و بیش از یك روز به درازا نكشید.[3].

تاریخ دو نامه ای كه امام علی علیه السلام برای مردم مدینه و كوفه پس از پایان جنگ نوشت، نظر اوّل را تأیید می كند؛ زیرا در پایان این دو نامه، چنین آمده است:

عبید اللَّه بن ابی رافع، آن را در جمادی اوّل سال 36 هجری نوشت.[4].

نكته قابل توجّه در تاریخ نخستین جنگ داخلی در حكومت امام علی علیه السلام آن است كه این جنگ، تنها پس از پنج ماه از بیعت مردم با امام علیه السلام اتّفاق افتاد و او از آن پس، سرگرم خاموش ساختن فتنه ها و بحران های داخلی ای بود كه در تمام مدت زمامداری اش- كه كم تر از پنج سال طول كشید- ادامه یافتند.

معنای این سخن، آن است كه او فرصت سازندگی و اجرای سیاست ها و برنامه هایش را نیافت. با این همه، امام علیه السلام هیچ فرصتی را از دست نداد و در دوران حكومتش برترین و انسانی ترین روش حكومت را ارائه داد و در عرصه سازندگی و عمران نیز آثاری ماندگار از خود بر جای نهاد.









    1. التاریخ الصغیر: 120/1، مروج الذهب: 360/2، تاریخ الإسلام: 485/3.
    2. المستدرك علی الصحیحین: 5570/411/3، الطبقات الكبری: 224/3.
    3. برخی منابع یادآور شده اند كه جنگ، چهار ساعت به طول انجامید: ر.ك: تاریخ الیعقوبی: 183/2، و برخی منابع، زمان آن را میان ظهر و مغرب دانسته اند، مانند: أنساب الأشراف: 38/3، و برخی منابع، یادآور شده اند كه جنگ، یك روزبه طول انجامید، چون: تاریخ الطبری: 523/4 و میان این سخنان، تعارضی نیست.
    4. الجمل: 396 و 399.